Gevoelloos?

Doe jij dat ook wel eens? Dat je in een gesprek iets op een andere manier zegt, om rekening te houden met de gevoelens of gedachten van de ander? En dat je vervolgens merkt dat de ander jouw boodschap niet helemaal heeft begrepen? We hebben een innerlijke drive om allerlei dingen voor elkaar in te vullen. We passen onze communicatie aan en verpakken de boodschap, zodat ze voor meerdere interpretaties vatbaar zijn. Zo vermijden we eventuele nare gevoelens, pittige discussies of proberen we ruzie te ontlopen. Toch hopen (en verwachten) we dat de ander ons wel goed begrijpt.

Zeggen wat je denkt of zeggen wat je meent?
We denken vaak te veel na over wat we zeggen. Hoe komt het over op de ander? Of hoe komt het over op anderen die erbij zijn? Kunnen we hierna nog wel met elkaar door een deur?

Mijn zoon Bas heeft autisme. Bas denkt vaak niet na over hoe de ander zich voelt. Hij kan het niet, door een beperkte ‘Theory of Mind’ (Het vermogen om intenties, gedachten of gevoelens aan je zelf en anderen toe te schrijven, je in een ander te verplaatsen). Hij heeft de vaardigheid niet om in te schatten hoe een ander denkt. Of hoe zijn handelen op een ander overkomt. Dat kan je als een beperking zien en dat is het in veel situaties ook. Maar het is ook duidelijk en eerlijk. Het biedt kansen! Stel je de volgende situatie voor:

Je hebt gekookt. Je hebt je flink uitgesloofd en een bijzonder gerecht gemaakt. Het is alleen niet heel erg goed gelukt. Als je de mensen persoonlijk vraagt wat ze ervan vinden, zullen ze je vaak niet willen teleurstellen. Je zult hoogstens iets horen als: “bijzonder” of “het is niet helemaal mijn smaak”.  Ze houden rekening met jouw gevoelens.

Bas zegt in dit geval precies wat hij meent: Het is niet lekker, het is aangebrand of het was veel te zout. Dit komt soms hard aan. Maar het kan je wel helpen. De kans dat je het de volgende keer beter doet, is gegroeid. Als je alleen maar even over je eigen gevoel van teleurstelling kan heen stappen.

Ondertitelen en checken
Maar als we alleen maar eerlijk zijn, is dat niet goed voor de kwaliteit van de communicatie. Je kan daarmee de ontvanger kwijtraken, omdat hij of zij geschrokken is van de eerlijkheid. Het kan dus op allerlei manieren misgaan: Of we houden te veel rekening met gevoelens, zijn minder stellig en zeggen niet wat we bedoelen. Of we zeggen het te direct, waardoor we mensen een slecht gevoel geven en de boodschap ook niet overkomt.

Ik heb van Bas geleerd dat je in plaats van het invullen voor de ander en verwachten dat de ander je snapt, je beter kan ondertitelen en checken. Vertel over je eigen gevoel (ondertitelen) en vraag naar dat van de ander (checken). Wat doet het met je en verzeker jezelf ervan dat je het gevoel van de ander juist interpreteert. Wanneer we dit afstemmen met de ander, komen we tot de bedoeling: een goed gesprek waarin we eerlijk naar elkaar zijn en elkaar begrijpen.

Het gaat er dus niet om dat we ons gevoel volledig uitschakelen. Dat kunnen we niet eens. Ook onze Bas heeft gevoelens, heel sterke zelfs. Hij gaat er alleen op een andere manier mee om. En daar kunnen we wat van leren.

Belangrijke tip: ga er niet vanuit dat een ander je automatisch begrijpt. En heb niet de illusie dat jij de ander begrijpt. Doe alsof je een beperkte ‘Theory of Mind’ hebt en ondertitel hoe je je voelt. Of vraag ernaar bij de ander. (FF checken noemen we dat…..) Zo versterk je de band en kun je elkaar echt vooruithelpen!

Wil je meer weten over hoe je echt met elkaar in gesprek komt?
https://www.tijdvoorandersom.nl/nieuws/gesprek-andersom-tijd-dialoog/

Leon Grevink
Andersom